HRDTurkmenSahra

طبق گزارش دو بنیاد اروپائی “بخش‌هائی از ایران به دلیل کم ابی غیرقابل سکونت می‌شود”

رادیو فرانسه: دو بنیاد «هاینریش بل» و«اسمال مدیا» در آلمان و انگلستان با انتشار یک گزارش مشترک ١۶٠ صفحه ای هشدار دادند که بحران آب همواره مناطق بیشتری ازایران را غیرقابل سکونت می‌کند. دراین گزارش، ریشه‌های بحران زیست محیطی ایران، نتایج آن درآینده واستراتژی لازم برای مقابله با آن بررسی شده است.

گزارش ٢ بنیاد روز چهارشنبه ٢۵ ژانویه در نشستی که به ابتکار بنیاد «هاینریش بل» دربرلین برگزارشد، مورد بررسی قرار گرفت. دراین نشست ٣٠ نفر از دانشگاهیان وکارشناسان محیط زیست آلمان وچند کارشناس ایرانی حضور داشتند.

گزارش دو بنیاد اروپائی با این عبارت آغاز می شود که «همواره دریاچه‌ها و رودخانه‌های ایرانیِ بیشتری تهدید به خشکی می‌شوند. همچنین به گونه ای فزاینده از عمق آب‌های زیرزمینی این کشور کاسته می شود».
دربخش دیگری ازاین گزارش اعلام شده که دریاچه ارومیه، به عنوان بزرگترین دریاچه خاورمیانه، درسالهای اخیر١٢درصد مساحت خود را ازدست داده که با مساحت “Bodensee” درجنوب آلمان برابراست؛ سواحل این دریاچه با محیط ٢۴٠کیلومتر، میان ٣ کشور آلمان، سوئیس واتریش تقیسم شده است.

ریشه های بحران آب کجا است؟

گزارش مفصل بنیاد «هاینریش بل» و«اسمال مدیا»، آنطور که نویسندگان آن اعلام کرده اند ازطریق نظرسنجی‌ها و مصاحبه‌های متعدد با مسئولان ایرانی، فعالان وکارشناسان حوزه محیط زیست، تهیه وتدوین شده است. این گزارش نشان می دهد که بحران زیست محیطی فعلی ایران، ساخته دست انسانها است. نویسندگان گزارش، سکوت مسئولان دربرابر بهره برداری نادرست از ذخائر آب به ویژه دربخش کشاورزی را دلیل اصلی بحران فعلی می‌دانند. آن‌ها می‌نویسند: «نزدیک به  ٩٠ درصد آب ایران را بخش کشاورزی مصرف میکند. مسئولان ایرانی با دادن یارانه انرژِی وآب به کشاورزان وتحمل حفاری‌های غیرقانونی، بخش کشاورزی را به هدر دادن منابع آب تشویق کرده‌اند. علاوه براین، تکنولوژی آبیاری درایران نیز بسیار عقب‌مانده است. اکنون اما خود کشاورزان ودهقانان فقیر بیش ازهمه ازکمبود آب رنج می برند».
«بنیاد هاینریش بل» و«اسمال مدیا» درادامه گزارش خود ازاین که مسئولان ایرانی به تازگی متوجه ابعاد خطرناک کمبود آب کشور شده اند ابراز خرسندی می کنند، اما تأکید می ورزند که هنوزهم آن‌ها به استراتژی‌های مناسب برای مقابله با این کمبود دست نیافته اند. ازدید تهیه کنندگان گزارش، مشکل ازیک سو به نامشخص بودن حوزه مسئولیت‌ها درسه وزارتخانه کشاورزی، آب و برق ومحیط زیست مربوط است. اما هنوز روشن نیست که با «بهره‌برداری هدفمند»، بحران آب تا چه حد کاهش خواهد یافت؟ کارشناسان راه حل پایدار را درکاهش شدید مصرف آب به ویژه دربخش کشاورزی می دانند. اما چنین راه حلی به ویژه در روستاها با مخالفت دهقانان خرده پا روبرو خواهد شد.

افزایش آگاهی نسبت به اهمیت محیط زیست

نظرسنجی‌هائی که برای تهیه گزارش دو بنیاد مهم آلمان وانگلستان انجام شده درعین حال این روند مثبت را تأیید می‌کند که آگاهی مردم ایران نسبت به محیط زیست درسالهای اخیر بسیار بیشتر شده است. حدود٧٠ درصد ایرانی ها تأیید می کنند که نگران وضعیت بد محیط زیست در ایران هستند.
درنظرسنجی سال ٢٠٠۴ اکثریت مردم ایران برنامه های اقتصادی را برچالشهای زیست محیطی مقدم می شمردند، اما امروز همین اکثریت دست کم اقتصاد و محیط زیست را دارای ارزشی برابر می شناسد.
دربخشی ازگزارش، با تأکید برافزایش پایدار فعالیت‌های مدنی برای برخورد مسئولانه مردم با منابع آب آمده است: «این فعالیت‌ها به ویژه درفضای آنلاین بسیار تقویت شده است. در«فیس بوک»، «تلگرام» و«اینستاگرام»، فعالان زن و مرد زیادی جنبشی را علیه آلودگی محیط زیست، نابودی جنگلها وانواع حیوانات کمیاب، به راه انداخته اند؛ اعتراض به غارت ذخائر آب زیرزمینی نیز بخش مهمی ازاین جنبش را تشکیل میدهد».

کمپین «یک قطره آب» یک نمونه خوب

درگزارش بنیادهای «هاینریش بل» و«اسمال مدیا»، ازجنبش آنلاین «یک قطره آب» به عنوان یک نمونه خوب ازفعالیت های مدنی یاد شده است؛ مبتکران این جنبش، بدون وابستگی ارگانیک یک نهاد خاص، می کوشند مردم ایران را با بحران شدید آب آشنا کنند وحساسیت آنها را نسبت به نتایج نهائی این بحران برانگیزند؛ آنها ازپیام های کوتاه، عکسها ونمودارهای بسیار گویائی استفاده می کنند که بسیار اثرگذار است.
تهیه کنندگان گزارش روی این نکته انگشت گذاشته اند که فعالان حوزه محیط زیست درفضای مجاری، به عمد هویت خود را پنهان می کنند، زیرا دراین عرصه نیز سرکوب وجود دارد. نویسندگان آلمانی وانگلیسی معتقدند «پنهان بودن هویت فعالان فضای آنلاین سبب می شود که برسیاست های زیست محیطی کشور درفضای واقعی کمتر تأثیر بگذارند، با این همه، روزنامه ها وچهره های سرشناس ایران، هر روز به چنین فعالیت‌هائی علاقمندتر می شوند».
گزارشگران دو بنیاد اروپائی ابراز امیدواری میکنند که جنبش حفاظت ازمحیط زیست درایران برسیاست‌گذاریهای نهادهای اجرائی نیز تأثیر بگذارد؛ ازجمله به این نکته اشاره می شود که محیط زیست درمبارزات انتخاباتی مجلس شورای اسلامی در سال٢٠١۶ نقشی پررنگ یافت.
درپایان این گزارش، برای تثبیت سطح آبهای زیرزمینی، نجات دریاچه ارومیه وسایر منابع آب داخلی ایران، تقویت نهادهای دولتی حوزه محیط زیست وهمکاری بهتر دولت وجامعه مدنی توصیه شده است. همچنین آمده است که درهردوحوزه باید بخش کارشناسی علمی به شدت تقویت شود.