HRDTurkmenSahra

آلودگی های محیط زیست و عدم مدیریت پسماند در جمهوری اسلامی ایران

اشاره: رویداد جانبی نهاد غیر دولتی «سودویند» در حاشیه «سی امین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل» در ارتباط با «آلودگى زیست محیطى و مدیریت پسماند در جمهوری اسلامی ایران» برگزار شد.

آلودگى محیط زیست موضوعى است، که امروز به دلیل تاثیرات آن بر زندگى جامعه بشرى بیش از پیش مورد توجه کشور‌ها و جامعه جهانى قرار گرفته است، چراکه امروزه با روند «افزایشى جمعیت» و «رشد تکنولوژى» بر انواع تهدیدات زیست محیطى افزوده شده است، این در حالى است که تاثیرات آلودگى محیط زیست تنها در حوزه جغرافیایى یک شهر و کشور خلاصه نمى گردد و تهدیدى جدى براى دیگر کشور‌ها است، همچنین این آلودگى بر زندگى تمامى ساکنان زمین تاثیرگذار بوده و ازاینرو حفاظت از محیط زیست به دغدغه ى اصلى کشور‌ها و دولت‌ها تبدیل شده است.
آلودگی آب‌های استانهاى شمال غربى ایران به مواد رادیواکتیو

«ژاله تبریزى» از دیگر سخنرانان حاضر در رویداد جانبی نهاد غیر دولتی سودویند در حاشیه «سی امین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل» در ارتباط با آلودگى زیست محیطى و مدیریت پسماند در «جمهوری اسلامی ایران» با اشاره به آلودگى آبهاى «استانهاى آذربایجان شرقى و غربى» و «اردبیل» گفت: «شهر دو میلیون نفری «تبریز» فاقد سیستم مرکزی فاضلاب است همین امر سبب شده تا فاضلاب‌های خانگی با شکل سنتى از طریق چاهاى حفر شده در منازل دفع شود یا توسط کامیونهای مخصوص لجن کش جمع آوری شده ودربیرون شهردر رودخانه هایى نظیر رودخانه آجی چای (تلخه رود) تخلیه گردد از اینرو تلخه رود که روزگاری یکی از شاهرگهای حیاتی و از جاذبه‌های گردشگری تبریز بوده است امروز در زمره بحرانی‌ترین رودخانه‌ها به لحاظ آلودگی، زیست بوم قرار دارد. روزانه بطور متوسط» ۱۶۰ هزارلیتر «فاضلاب توسط لجن کش‌ها در رودخانه آجی چای (تلخه رود) تخلی می‌شود.»
این در حالى است فعالیت واحد‌های صنعتی در منطقه غرب تبریز وتولید پسمانده‌های بسیار خطرناک و سنگین مانند جیوه، کارنیوم و سرب یکى دیگر از مشکلات و عوامل اصلى آلودگى زیست محیطى این منطقه مى باشد.
این فعال محیط زیست و حقوق بشر به عبور رودخانه آجی‌چای از میان کارخانه‌های صنعتی و مزارع کشت سیفی و سبزیجات و آلودگى آب این رودخانه به مواد سمى که در ‌‌نهایت به منظور آبیارى مزارع استفاده مى گردد از قول «رئیس اداره نظارت و پایش محیط زیست استان آذربایجان شرقى» افزود: «طبق نتایج آزمایش‌ها، این منطقه آلوده‌ترین مکان است و آلودگی دراین منطقه بسیار بالا‌تر از حد استاندارد است، که در ‌‌نهایت منجر به شیوع انواع بیمارهاى خطرناک نظیر حصبه، وبا، سل، هپاتیت نوع ب و انواع ناراحتى پوستى و چشمى مى گردد، این در حالى است که تاکنون هیچ اقدامی برای حل مشکل فاضلاب شهر تبریزانجام نگرفته است.»

آلودگی آبهای استان اردبیل با مواد رادیو اکتیو
«ژاله تبریزى» در ادامه با اشاره به تحقیقات سازمان بهداشت جهانی و آلودگى آبهاى «استان اردبیل» به مواد «رادیواکتیو» افزود: ««شهرهای اردبیل، مشگین شهر و نمی‌ن» بالا‌ترین درصد مبتلایان به سرطان دستگاه گوارشی را دارند. افزایش آمار مبتلایان به سرطان در میان مردم اطراف سبلان از یکسو و فشار هاى مقامات امنیتى – انتظامى در خصوص سرپوش نهادن و جلوگیرى از انتشار هر گونه خبر مربوط به آلودگی آب‌های منطقه به مواد رادیو آکتیو از سوى دیگر سبب شده تا افزایش میزان مبتلا یان به سرطان در این منطقه شدیدا افزایش یابد و همین امر سالانه افرادى زیادى را به کام مرگ مى کشاند.»

وى در ادامه به کارخانه «کاوه سودا» در نزدیکی شهر «مراغه» از دیگر نمونه هاى آلاینده در این منطقه که از سالهاى پیش مواد سمى حاصل از تولیدات این کارخانه به دلیل مدیریت نادرست پسماند‌ها سبب ایجاد مشکلات «زیست محیطى» زیادى شده است اشاره کرد و افزود: «پوشش گیاهى و درختان این منطقه به دلیل فضاى آلوده و آلایندگى کارخانه سودا از بین رفته است چراکه این کارخانه شبانه روز بخار آمونیاک را وارد هوا مى کند.» نکته قابل توجه اینجاست که این شرکت چندی پیش بواسطه فشار مردم در خصوص آلایندگى پسماند‌هایش بجاى اصلاح کار فاضلاب را به طرف دریاچه ارومیه هدایت کرد که نشان از ایجاد فاجعه اى به مراتب بزرگ‌تر دارد.

مشکلات ناشی ازخشک شدن دریاچه ارومیه
«ژاله تبریزى» در ادامه ضمن اشاره به مشکلات ناشى از خشک شدن «دریاچه ارومیه»، خشک شدن این دریاچه را بزرگ‌ترین فاجعه زیست محیطى دانست و افزود: «ابعاد فاجعه بار ناشى از طوفانهاى نمک تنها به کشور ایران ختم نمى شود و ابعادى وسیع‌تر دارد. که درنتیجه خشک شدن این دریاچه عفونتهای حاد دستگاه تنفس، آسم، عفونتهای دستگاه فوقانی، انواع سرطان و بیماریهای قلبی و عروقی افزایش خواهد یافت.
وى از قول «مهدی احمدی» عضو» ستاد احیای در یاچه اورمیه «گفت:» نگرانی عمده در «ارومیه» را رسوبات نمکی و فلزات سنگینی است که براثر خشکی دریاچه نشست کرده‌اند. به گفته این مقام مسئول با بلند شدن این رسوبات درهوا، بروز بیماری سرطان درمنطقه تشدید خواهد شد. «
این فعال محیط زیست در پایان، از جمله دلایل خشکى «دریاچه ارومیه» را ایجاد سدهاى بی‌شمارى دانست که بر روى رودهاى این منطقه ایجاد شده است و خاطرنشان کرد:» خشک شدن ونابودی کامل بزرگ‌ترین دریاچه خاورمیانه، فاجعه زیست محیطی عظیمی برای کشور بهمراه خواهد داشت، متاسفانه سالهاست که برای احیای دریاجه در بین مقامات دولتى بحث مى شود ولی تا کنون هیج اقدام عملی و موثرى انجام نگرفته است. «

توجه به محدودیت هاى زیستگاهى، به حفظ محیط زیست و نجات زندگی بشر

«پویان فاطمى» یکى از سخنرانان این رویداد که در مقر سازمان ملل در شهر ژنو برگزار گردید با اشاره به محدودیت هاى زیستگاهى، توجه به حفظ محیط زیست و نجات زندگی بشر را امری بسیار حائز اهمیت دانست و افزود: «زمین در دفع مواد زائد و خود پالایی طبیعت (آب، خاک و هوا) محدودیت دارد از این رو لازم است، حفظ و نگهداری آن را بیشتر مورد توجه قرار دهیم.»
بسیاری از صنایع عامل انتشار آلودگی‌های جدید و انتشار آلاینده‌هایی مثل مواد «سرطانزا و سمی» در محیط هستند. طی تحقیقات انجام شده وجود فلزات سنگین در این پسماند‌ها به اثبات رسیده است. این در حالى است که مدیریت پسماندهای صنعتی در کشور بدلیل عدم وجود متولی خاص اجرایی، قوانین و مقررات مدون کنترل کننده و ارگان‌های نظارتی کارآمد از جایگاه مناسبی برخوردار نیست.
این فعال محیط زیستو حقوق بشر با اشاره به این موضوع و حجم بسیار بالاى پسماندهای صنعتی تولید شده واحدهای صنعتی خاطرنشان کرد: «برغم آنکه بر اساس «ماده ٧ و ١١ قانون مدیریت پسماند‌ها»،» نظارت و مدیریت اجرایى پسماندهاى صنعتى و معدنى بر عهده «وزارت صنعت و معدن» است «و مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه به عهده تولید کننده مى باشد اما همچنان شاهدیم این مواد توسط پیمانکاران غیر متخصص از واحدهای صنعتی تحویل و به خارج از محوطه شرکت‌ها و شهرک هاى صنعتى منتقل می‌شوند. در خوشبینانه‌ترین حالت پسماندهای مذکور در محل دفع پسماندهای عادی و در کنار زباله‌های شهری دفع می‌شوند.

بر هیچ کس پوشیده نیست که پسماند خطرناک حاصل از صنایع به دلیل وجود» فلزات سنگین «،» مواد اسیدى و قلیایى قوى «همچنین» مواد سمى نظیر جیوه، آرسنیک «و… تا چه اندازه برای سلامت و بهداشت انسان و محیط زیست خطرناک است، در کشورهای صنعتی یکی از عوامل اصلی مرگ کودکان بین یک تا ده سال، مسمومیت‌های اتفاقی است که عمدتاً ناشی از این موارد هستند.
«پویان فاطمى» در رابطه با آثار مخرب پسماند‌ها بر سلامت انسان افزود:» فاضلاب‌های کارخانجاتى که حاوی جیوه است در صورت تخلیه به نهر‌ها و آبهای جاری توسط میکروارگانیسمهای موجود در آب به متیل مرکوری تبدیل می‌شود که سمیت بالاتری نسبت به جیوه دارد. مصرف غذاهای دریایی که با فاضلاب چنین کارخانه‌هایی آلوده شده باشند، می‌تواند باعث «اختلالات عصبی شدید»، «آسیب‌های مغزی»، ‌ نقص جنین «و حتی مرگ شود.»

«همچنین آرسنیک یک ماده سمی بوده که ایجاد سرطان‌های پوست، لنفاوی و ریه مى کند، وانیل کلراید در صنایع پلاستیک‌سازی باعث سرطان جگر در بین افرادی که با آن در تماس باشند، می‌شود. سرب بزرگ‌ترین و مهم‌ترین خطر را برای سلامت و محیط زیست انسان ایجاد می‌کند. وقتی سرب وارد بدن شود می‌تواند عمل آنمیا، اختلالات شدید روده‌ای، حتی اختلالات و آسیب‌های دایمی عصبی و مرگ شود. در نمونه اى دیگر آزبستوز یک ماده سرطانزاست و عامل سرطان ریه و یا سرطان نایاب سینه می‌شود.»
وى در پایان خاطرنشان کرد باید همواره این اصل را در نظر گرفت که طبیعت خیلی از مواد از نظر اثرات سوء زیست محیطی، سمیت و سرطانزایی شناخته شده نیست و تا زمانی که بی‌خطر بودن مواد محرز نشده باشد باید به آن‌ها به عنوان موادی که پتانسیل خطرزایی دارند نگریسته شود.