HRDTurkmenSahra

 در روز کودتای۲۵مرداد۱۳۳۲ در روستایی از ترکمن صحرا 

خاطره ای از دوره جوانی زنده یاد خدای بردی آونیق بمناسبت ۶۴مین سالگرد کودتای ۲۸مرداد ۱۳۳۲ ، درواقع گفتگو و شیوه برخوردهای دونسل متفاوت ترکمنهای ایران دردومقطع زمانی متفاوت است. این خاطره وخاطراتی از این دست برای هرکس می تواند ازجنبه های مختلف قابل توجه باشد ولی بیگمان برای عموم هم مفید واقع خواهد بود.

پس از مشاهده رئآکسیاهای خوانندگان بدنبال انتشار “خاطره ای از دوره جوانی زنده یاد خدای بردی آونیق خوجانفسی” لازم دیدم درباره طرفین گفتگو وشخصیتهای زمانه ی آنها اخبار واطلاعات بیشتری را در دوبخش ارائه دهم.

 بخش یکم- درباره فعال جوان زمان کودتای مرداد۱۳۳۲  

مرحوم خدای بردی آونیق درشرایط دموکراتیک ناشی از برکناری رضا شاه ازجانب سه کشور متفق زمان جنگ دوم جهانی بعلت همکاری با حکومت فاشیستی “نازیها” درآلمان، تا کوتای ۲۸مرداد۱۳۳۲ درتشکیلات جوانان حزب توده فعال بوده و دوبار درتهران دوره آموزشهای حزبی را میگذراند وبدنبال کودتا دستگیر میشود. بعد از زندان درکرج دوره آموزش دهیاری را که بودجه اش توسط “اصل چهار ترومن” تامین می شده طی کرده تا انحلال وانتقال به اداره تعاون وامور روستا که بودجه اش را دولت ایران تامین میکند بکار دهیاری در روستاهای غرب ترکمنصحرا مشغول میگردد.

پس از سرنگونی نظام پهلوی مرحوم خدای بردی با کمیته انقلاب اسلامی که از ماه دوم سال ۱۳۵۸ به شورای شهر بندر ترکمن تبدیل شد همکاریهای فراوانی نمود. یکی از نمونه های قابل توجه آن همکاری با کمیته انقلاب اسلامی در رابطه با تهیه تومار درخواست اهالی برای نام جدید شهر وبردن آن بهمراه یک هیات به استانداری مازندران بود. تلاش خستگی ناپذیر او درگرفتن امضا از اهالی شهر و پیگیری اموراتی از این قبیل دربسیاری موارد برای مردم مفید وکارساز بود.

فکر میکنم یکی از کارهای خیرش در دوره باز نشستگی، موفقیت درراه اندازی انجمن روشندلان( ویا نابینایان) بندرترکمن و حومه درسال ۱۳۵۹برای افراد محروم از بینایی می باشد که بیشترشان قاری قرآن بودند. مرحوم با راه اندازی و به ثبت رساندن آن موفق شد درمحدوده ی بندرترکمن قطعه زمینی برای ایجاد خانه های نابینایان اختصاص یابد ونیز توانست امتیازاتی ازاین قبیل را برای خیلی از تهیدستان فراهم نماید.

زنده یاد خدای بردی درمطالعه نیز فعال بود. بویژه در رابطه با بعضی از مقوله های فلسفی وتئوری تشکیلات هرچه میدادیم با علاقمندی مطالعه وبا خلاقیت بحث و اظهار نظر می نمود. درگفتگو وبحث بر سر ایجاد تشکلی ازفعالین ترکمن در روز های پس از تظاهرات اربعین سال ۱۳۵۷ بطورفعال و موثر شرکت میکرد. او با طرح ضرورت تلاش در راه خنثی کردن آثار شوم فرهنگی استعمار از یکطرف وضرورت “به روز”شدنها بنا به مطالبه زمان ازطرف دیگر به تشکیل کانون فرهنگی و اجتماعی تاکید داشت.

جالب اینکه او مطالعه درباره ی ایندیویدوالیزم( فردگرایی) دربرابر کولکتیویزم( جمع گرایی) را که در بهبهان با شرکت در اجلاس “پان ایرانیست ها” شروع کرده بود پس ازقطع رابطه فعالین تشکل فرهنگی وسیاسی( بعلت مهاجرت) ادامه داده، برای شرکت در دیالوگ و دیسکوسیونها گاهی به کلاس آموزشی “پان ایرانیستها” ی درشهر استرآباد سابق( گرگان شده بدستور رضا شاه)میرفته است.

امیدوارم آقای فریدون دیه جی که درکامنت خود درنشریه “گفتمان ترکمنها” بطور تذکر آمیزی نوشتند: بعداز بسته شدن کانون…. خدای بردی آونیق با “انجمن اسلامی جوانان ترکمنصحرا” همکاری میکرد، متوجه دیدگاه او شده آن رویکرد را طبیعی بدانند.

برای کمک بدرک وکسب شناخت بیشتر او بمورد دیگری هم اشاره کنم : درماه دوم ۱۳۵۸ بنابه درخواست شورای شهر بندر ترکمن، کانون… سه نفر(احمد ، جوما ومن)را معرفی کرد. شورا درمسجدی تجمع ریش سفیدان و معتمدین شهر را ترتیب داد و رأی اعتماد گرفت. چند روز پس از آن “ستاد مرکزی شوراهای ترکمنصحرا ” درطبقه دوم ساختمان شهرداری “ستاد شورا های منطقه غرب ترکمنصحرا” را دایر کرد. بدنبال آن زنده یاد پرویز ایرانپور از شورای شهر استعفا داد وجوما هم خود را کنار کشید ولی بهمراه احمد ازکانون انشعاب کرده “جمعیت آزادیخواهان ترکمنصحرا” راه انداختند وبه حزب توده پیوستند. ولی هرگز به شورای شهر نیامد وبالاخره هم رفت تهران و ماندگارشد. ولی زنده یادان خدای بردی آونیق ومحمد توماج در ستاد منطقه ای مسئولیت بعهده گرفته فعال شدند. آن زمان خدای بردی آونیق با پیش کشیدن بحث ضرورت پرهیز از مطلق نگری ونقش مهم برقراری تناسب برای ایجاد تعادل درتوجه به خلقی( مردمی)های “ایدئولوژی محور” و “برنامه محور”، گفت: انشعابیون از کانون بطرف تشکلی ایدئولوژیک خواهند رفت وجوانان پیشگام هم از دم “ایدئولوژی محور” هستند ودر گنبد هم کانون را کنار زده تبدیل به نمایشگاه کردند و پیشگامیها همه کاره شدند. البته چند روز قبل از بحث درستاد منطقه ئی مسأله تغییر تابلوی “کانون فرهنگی و سیاسی خلق ترکمن-بندر ترکمن” به”جوانان پیشگام بندرترکمن” توسط مرکزیت پنج نفری آن اتفاق افتاده بود وما کانونی ها دفتر آنرا دریکی از اتاق های ساختمان آتش نشانی دایر کرده بودیم.%

ادامه دارد

یوسف کـُر ،  یکم شهریور۱۳۹۶-۲۳م اوت۲۰۱۷