
مختوم قلی فراغی
اشاره:تاریخ این سرزمین شاهد ظهور شاعران و نویسندگان بزرگی بوده است که در دوران تحصیل با بسیاری از آنها همچون فردوسی، حافظ، سعدی، باباطاهرآشنا شده ایم.
اما در این میان نامی از شاعر و عارف بزرگ ترکمن، مختومقلی فراغی دیده نمی شود، شاعری که پدر ادبیات ترکمن است، شخصی که علاوه بر شعر و عرفان، سیاستمدار بزرگی نیز بوده است.
مختومقلی فراغی، با وجود اینکه از یک قومیت خاص بوده و زبان شعری این شاعر، متفاوت با زبان اکثر شاعران دیگر نیز بوده است ولی امروزه جزو مفاخر ملّی این کشور به شمار میرود و این خود گویای ارزش و مقام پدر ادبیات ترکمن است،اما دولت ایران در کمال تعجب و تاسف در تلاش است که این چنین اشخاص بی هویت بمانند.
اگر ترکمن ها نیز اجازه تدریس زبان مادری را داشتند و اجازه تحقیق در زمینه های مختلف فرهنگی خود را داشتند شاید امروز این شاعران و عالمان بزرگ ترکمن درجهان شناخته شده بودند.
برای معرفی شاعر و اینکه کجا زادگاه و زیستگاه ایشان بوده نیاز به شناساندن کناره های «گرگان رود» چشمه عباساری و کوه «سونگی داغ » یا گورستان «آق توقای» نیست زیرا که امروزه این مکانها در قاموس ترکمنها اسامی جغرافیایی صرف نیستند بلکه بیشتر به مفاهیمی شبیهاند که فرهنگ قومی را شکل میدهند و بدان جهت میبخشند. و در رگهای حیات اجتماعی آنها جاری و ساری میگردند و باورهای آنان را با عرفان درهم میآویزند.
مختومقلی فراغی، شاعر کلاسیک ترکمن ادبیات این قوم را دگرگون ساخت و غنا بخشید و اساس آن را با اشعار خود صلابتی دیگر داد. بهترین تشبیه برای اشعار مختومقلی تشبیهی است که پروفسور برتلس محقق، سرشناس روسی بیان داشته است. او اشعار شاعر را به جام جم (جام جهان نما) مانند کرده است.
حقیقتاً نیز که تشبیه بجایی است. زیرا اشعار بازمانده شاعر آئینه تمام نمای اوضاع تاریخی، دینی، اجتماعی و سیاسی عصر اوست. محتوای دینی، اخلاقی، مواعظ، معانی بلند عرفانی، التزام به شریعت، انتقاد از صوفیان ریاکار و متشرعین بیعمل،دعوت به اتحاد و تهییج مردم به مبارزه علیه ستم، این گونه تنوع به آثار او داده است.
در مورد اشعار عارفانه شاعر که حاصل تجربه مستقیم خود شاعر و مایه گرفته از دل و جان اوست و نیز سرشار از لطایف عرفانی و دقایق روحانی، سخنها بسیار گفتهاند. اما موضوعی از مضامین شعری شاعر که مفسران و اندیشمندان گرانقدر، شاید بنا به دلایلی، کمتر به تفسیر آن پرداختهاند و از طرفی جزو رویاهای مختومقلی بود. مسئله اتحاد این قوم است، او آرزو داشت که ترکمنها، مردمی یکپارچه و متحد باشند و در این باره میگوید:
تورکمنلر باغلاسا بیر بره بیلی
قوُرادار قُلزُمی دریای نیلی
او عقیده داشت که تمام اقوام باهم برادرند و با همبستگی پیروزی و موفقیت نصیبشان خواهد شد:
تیره لر قارداش دیر، اوُروُغ یاری دیر
اقباللار تِرس گلمز حقینگ نوری دیر
مردلر آطا چیقسه سؤوِش ساری دیر
یاو اوستونه یاو دیر یوْلی تورکمنینگ
دوران زندگی مختومقلی به خاطر جنگهای نادر و کشمکشهای مدعیان سلطنت و قدرت در سالهای بعد از مرگ نادر و اختلافات و منازعات قبیله ای، موجب هلاکت، ویرانی و فقر گشته بود و دل مختومقلی را که سرشار از عشق به مردم و وطن بود می آزرد. او انزجار و بیزاری خود را از شاهان ستمگر و ظالمان، در شعر «فتاح» ابراز میدارد و نیز مظلومیت قوم خود را این چنین بیان میکند:
مختومقلی قوْلی باغلی پریشان
عاجاپ دستانیمدان قوْیمادی نشان
زنداندا اوْتوُردی پیر، جُوان، ایشان
ایدهگیم کروندِن یوْلدی نیلأیین
او از ترکمنها میخواهد که دست از تنفر قومی بردارند و متحد شوند و با توسل به این اتحاد بتوانند بر تمام دشمنان غلبه کنند و آزادانه زندگی کنند:
یوْموُت گؤکلنگ تأصیپ ادیپ اؤزوندن
چیقسا قوْشوُن اؤنگی آردی بیلینمز
تکه سالیر یؤروش اتسه یوْقاردان
یاغینینگ نامردی، مردی بیلنمز
نکتهای که در این بین باید متذکر شد اینست که منظور شاعر از گفتن این اشعار، دعوت ترکمنها به جنگ و خونریزی نبوده است. زیرا او خود در جایی دیگر میگوید:
مختومقلی سؤیمِز جدلی – جنگی
آخرت عَزم اتدی کؤپ دوستی – دنگی
با تمام خون دلهایی که مختومقلی، به خاطر جدائی قبایل ترکمن از یکدیگر میخورد و نیز نصایحی که برای یکپارچگی آنان میداد، نتوانست اتحاد این مردم را ببیند ولی باز به آینده خوشبین بود:
مختومقلی گونگله قایغی گتیرمه
بوُ بیر ایش وقتی دیر اوزونگ ییتیرمه
سؤزوم آنگلان یوْق دییپ اومسوم اوْتوُرما
جهان گینگ دیر چندان بیلِن- ده بار دیر.
آری او به آینده امیدوار بود و میدانست که آیندگان پی به ارزش ومفاهیم اشعارش خواهند برد..
اما جای بسی تاسف از است که رژیم ایران چنین اجازه ای را نمی دهد و اگر هم اجازه ای داده شود در حد شعر خوانی وبرگزاری سالگرد درگذشت است…
منبع:
امید بایندری مقدم
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
مطالب مرتبط
-
فروردین 10, 1401 -
-
- اسناد (۱۱)
- اطلاعیه (۱۲۶)
- تاریخ و فرهنگ (۱۵)
- حقوق کودکان (۱۵)
- خبر (۳۲۹)
- رسانه (۴۶)
- زنان (۱۹)
- گزارشها (۴۷)
- محیط زیست (۳۴)
- مصاحبه ها (۸)
اطلاعیه ها
-
اردیبهشت 8, 1403 حکم اعدام توماج صالحی و دیگر زندانیان سیاسی را محکوم می کنیم
حکم اعدام توماج صالحی و دیگر زندانیان سیاسی را محکوم میکنیم موجی از اعتراضات گسترده ایرانی ها به صدور حکم اعدام برای خواننده معترض توماج صالحی، از جانب دادگاه انقلاب اصفهان به راه افتاده است. هموطنان معترض مان در سراسر جهان با حمایت معترضین جامعه مدنی کشورهای جهان به راه افتادند تا نهادهای مدافع حقوق بشر، دمکراسی و سکولاریزم صدای اعتراض شان…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
آذر 23, 1401 🛑 اطلاعیه مشترک شورای مدیریت گذار و شورای ملی تصمیم
با ادای احترام به همه رزمندگان انقلاب پرشکوه “زن، زندگی، آزادی” که این چنین قهرمانانه و فداکارانه در سراسر ایران با نظام جنایت پیشه جمهوری اسلامی نبرد می کنند؛با گرامی داشت یاد عزیز جوانان و همه انسان هایی که در راه رهایی ایران و پاسداشت شأن و حرمت انسانی جان فدا کردند؛و با الهام از…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
آذر 19, 1401 بیانیه ۳تشکل ترکمن صحرایی بمناسبت روز جهانی حقوق بشر ۲۰۲۲
روز جهانی حقوق بشر نوید بخش دنیایی مبتنی بر آزادی و برابری دهم دسامبر امسال هفتاد وچهارمین سالگرد روزجهانی حقوق بشر است. سند تاریخی منشور ویا اعلامیه جهانی حقوق بشر بمثابه یک عهد و پیمان بینالمللی در روز دهم دسامبر سال ۱۹۴۸ به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید. ازآن پس این روز بنام روز جهانی حقوق بشر درحافظه تاریخی بشریت برای همیشه…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
آذر 2, 1401 نامه۵ سازمان زنان ملیتهای تحت ستم درایران به۹ سازمان بین المللی
نامه پنج سازمان زنان ملیتهای تحت ستم درایران به نه سازمان بین المللی، ازجمله امنستی اینترناسیونال ویونیسف… ازابراز همبستگی شما متشکریم، اما زمان اقدام فوری درایران فرا رسیده است! به: سازمان ملل، یونیسف، عفو بین الملل، سازمان بین المللی کار،ENNHRI وهرکسی به مدافعان حقوق بشر درایران اهمیت می دهدموضوع : ازابراز همبستگی شما متشکرم، اما زمان اقدام فوری برای…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
آذر 2, 1401 به حمایت مقاومت کردستان به پیوندیم
درحمایت از مقامت کردستان ایران به اعتصاب سراسری به پیوندیم تاریخ جنبشهای سیاسی و اجتماعی ایران خیزش ها و انقلاب هایی را در دل خود جای داده که بنا به شرایط و ویژه گی ها ، بخشی از نواحی و اتنیک های ایران نقشی چشمگیر و تاثیر گذار در شکل گیری روند آن وقایع تاریخی…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
آبان 13, 1401 فراخوان سه ائتلاف سیاسی به مناسبت چهلمین روز جمعهی خونین زاهدان و همدردی با مردم خاش
برای چهلمین روز جمعهی خونین زاهدان و همدردی با مردم خاش پس از جمعهی سیاه و خونین خاش در حالی به چھلمین روز جمعهی سیاه و خونین زاھدان که در ھشتم مھرماه ١۴٠١ اتفاق افتاد نزدیک میشویم که رژیم سفاک جمهوری اسلامی جمعهی خونین دیگری را در ١٣ آبان در شهرستان خاش رقم زد که…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
اردیبهشت 26, 1401 اطلاعیه
“کؤنگلۆنگ تاپان دۇست یۇلوندا، جان بِرگین”“جان ده در راه دوستی که دل آرامِ توست”“ماغتئمغولئ پئراغئ” همایش بزرگداشت ۲۸۹-مین سالگرد تولد شاعر بزرگ تورکمن، مختومقلی فراغی در “آق توقای”، با هماهنگی استانداری گلستان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و شورای هماهنگی جمعیتها و انجمنهای ادبی-فرهنگی تورکمنصحرا برگزار میگردد. مکان:آقتوقای- آرامگاهزمان:پنجشنبه ۲۹ اردیبهشت، مراسم رسمی…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
اسفند 15, 1400 اطلاعیه مشترک دو سازمان فرهنگی وسیاسی ونیز حقوق بشری ترکمن صحرا
نه به جنگ، پیش بسوی صلح ، تفاهم وهمکاری هرچه گسترده تر جهانیان برای حقوق بشر، آزادی و دمکراسی رئیسجمهور فدراسیون روسیه، برای حل مسایل و مشکلاتی که روسیه در رابطه با اوکراین دارد، راه جنگ را پذیرفته در روز ۲۴فوریه ۲۰۲۲ فرمان اعزام قوای نظامی صادر نمود و دنیا را در وضعیت بیم وهراس…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ
-
اردیبهشت 10, 1400 اعتراض مدافعان حقوق بشر ترکمن صحرا بسازمان ملل
اعتراض سازمان مدافعان حقوق بشر ترکمن صحرا به برگزیدن جمهوری اسلامی ایران، به عضویت کمیسیون مقام زن در سازمان ملل اخیرا برخلاف انتظار جامعه مدنی جهانی بویژه جامعه مدنی ایران در رسانه های سراسر جهان اعلام شد جمهوری اسلامی ایران، به عضویت کمیسیون مقام زن درسازمان ملل متحد برگزیده شده است. سوال سازمان مدافعان حقوق بشر ترکمنصحرا از مسئولین سازمان…
اشتراکگذاری این:
- برای اشتراکگذاری روی WhatsApp کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) WhatsApp
- برای اشتراکگذاشتن فیسبوک خود کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) فیسبوک
- برای اشتراکگذاری روی Telegram کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) Telegram
- اشتراک گذاشتن توسط اس ام اس (در پنجرۀ تازه باز میشود) X
- Click to email a link to a friend (در پنجرۀ تازه باز میشود) رایانامه
- برای چاپ کردن کلیک کنید (در پنجرۀ تازه باز میشود) چاپ